Jedno ciało. Dwa zegary.

Nasze ciała tykają w rytm dwóch zegarów. Jeden z tych zegarów zarządzany jest słońcem i ogólnie znany jest jako rytm dobowy. Drugi zegar, regulowany przez skupisko komórek nerwowych w mózgu, zwany jądrem nadskrzyżowaniowym (SCN), nazywa się Homeostatem snu/budzenia.

Pora na sen

Kiedy nie śpimy przez dłuższy czas, Homeostaza snu/budzenia mówi nam, że gromadzi się „potrzeba snu” i przyszła pora na przymknięcie naszych oczu. Ten aparat regulacyjny pomaga nam również utrzymać wystarczającą ilość snu w ciągu nocy, aby zrekompensować liczbę godzin, które spędziliśmy na jawie.

Jest jednak haczyk

Gdyby naszym jedynym zegarem była Homeostaza snu/budzenia, budzilibyśmy się w pełni wypoczęci po nocy dobrego snu, ale w miarę upływu dnia bylibyśmy coraz bardziej zmęczeni, jak akumulator, który zużywa swoją energię. Jednak, jak wiadomo, wcale tak nie jest. Pod względem energetycznym odczuwamy wznoszenie i obniżanie się w ciągu dnia. Jest to spowodowane siłą przeciwdziałającą naszemu drugiemu zegarowi, który jest powszechnie nazywany rytmem dobowym.

Stary jak Słońce

Rytm dobowym to 24-godzinny cykl, który wpływa na organizmy tak różne jak ludzie, muszki owocówki i grzyby. Rytm dobowy powoduje spadki i wzrosty senności w różnych porach dnia. W przypadku dorosłych osób najsilniejsza potrzeba snu występuje zwykle między godziną 2 a 4 rano oraz po południu między 13 a 15, chociaż zależy to też od tego, czy ktoś jest „rannym ptaszkiem” czy „nocną sową”. Senność, której doświadczamy podczas tych dobowych spadków, będzie mniej intensywna, jeśli zapewniamy sobie wystarczającą ilość snu i bardziej intensywna, jeśli brakuje nam snu. Rytm dobowy oznacza również, że czujemy się bardziej rozbudzeni w określonych porach dnia, nawet jeśli nie spaliśmy od wielu godzin, a nasza homeostaza snu/budzenia sygnalizuje, że jesteśmy senni.

Bitwa na zegary

Te dwa systemy zazwyczaj wzajemnie się równoważą. Ponieważ działają jednak niezależnie, mogą się rozstroić. Zaburzenia rytmu dobowego, takie jak zmęczenie spowodowane różnicą czasu, zaburzają nasz naturalny rytm snu, ponieważ zmiana czasu i lekkie skonfundowanie mózgu zmusza nasze ciało do dostosowania się. Objawy te mogą wystąpić również w życiu codziennym, gdy rytm dobowy jest zakłócany przez siedzenie do późna lub przez nieregularny sen. Dlatego ważne jest, aby utrzymywać regularny harmonogram snu — nasze dwa zegary będą wtedy tykać jednym rytmem.

Światło a umysł

Na jakość homeostazy snu/budzenia (SCN) wpływa również jasność i ciemność. SCN znajduje się tuż nad nerwami wzrokowymi. Rano informacja o świetle przemieszcza się z nerwów optycznych do SCN, sygnalizując zegarowi wewnętrznemu, że nadszedł czas, aby się obudzić. SCN wysyła sygnały do innych części mózgu, które kontrolują poziom hormonów, temperaturę ciała i inne funkcje, które wpływają na to, że czujemy się senni lub obudzeni. Gdy jest mniej światła, na przykład po zachodzie słońca, SCN kieruje informację do mózgu, aby wyprodukować więcej melatoniny -hormonu, który sprawia, że odczuwamy senność. Dlatego czytanie przed snem z Kindle, iPada lub tabletu może wywołać uczucie pobudzenia, a czytanie papierowej książki zazwyczaj przyspiesza zasypianie.